Koalicja "Porozumienie na rzecz wprowadzania OPCAT"

OPCAT, oznacza angielski skrót Protokołu Fakultatywnego do Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania. Protokół został przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 18 grudnia 2002 r. Dokument ten tworzy mechanizm zapobiegawczy w oparciu o wizytacje tzw. miejsc zatrzymań (tj. miejsc pozbawienia wolności). Wizytacje są prowadzone przez Podkomitet do spraw prewencji ONZ oraz krajowe mechanizmy prewencji [dalej: KMP].

Polska ratyfikowała go w dniu 8 lipca 2005 r., tym samym zobowiązując się do utworzenia we współpracy ze społeczeństwem obywatelskim skutecznego krajowego mechanizmu prewencji. Współpraca ta rozciąga się także na realizację zobowiązań wynikających ze wspomnianej Konwencji oraz OPCAT. KMP powinien funkcjonować w oparciu o rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ 48/134 z dnia 20 grudnia 1993 r., tzw. "Zasady paryskie". One także stanowią podstawę współpracy ze społeczeństwem.

W dniu 26 października 2007 r. zawiązała się Grupa inicjatywna skupiająca przedstawicieli środowiska akademickiego oraz pozarządowych organizacji strażniczych, których misją jest działanie na rzecz praw i wolności człowieka. Do inicjatorów należeli: prof. Zbigniew Lasocik (polski ekspert w Podkomitecie do spraw prewencji ONZ ), prof. Andrzej Rzepliński (kierownik Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej UW, ówczesny skarbnik Fundacji Helsińskiej), dr Teodor Bulenda (członek Międzynarodowej Komisji Prawników-Sekcja Polska, pracownik Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej UW), dr Michał Fajst (członek Stowarzyszenia Interwencji Prawnej, pracownik Wydziału Prawa i Administracji UW), mgr Andrzej Kremplewski (prawnik Fundacji Helsińskiej, pracownik Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej UW), mgr Maria Niełaczna (członek Stowarzyszenia Interwencji Prawnej, prawnik Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej UW).

W dniu 26 listopada 2007 r. Grupa inicjatywna zawiązała Koalicję "Porozumienie na rzecz wprowadzania OPCAT", do której zostały zaproszone kluczowe organizacje strażnicze i humanitarne. Obecnie do Koalicji należą: Amnesty International Polska, Międzynarodowa Komisja Prawników-Sekcja Polska, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Fundacja Helsińska, Fundacja Sławek i Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej UW.

Celem Koalicji jest pomoc w tworzeniu i organizacji KMP, zgodnie z wymaganiami OPCAT i zasadą współpracy oraz zapewnienie jego skutecznego działania przez aktywny udział w wykonywaniu jego funkcji i zadań.

Polskim KMP jest Rzecznik Praw Obywatelskich. Od początku powierzenia mu przez rząd tej funkcji, Koalicja przygląda się rozwojowi KMP i wspiera go swoimi działaniami. Są to m.in.: monitoring jednostek penitencjarnych, spotkania z udziałem ekspertów, opracowanie i konsultowanie narzędzi i wytycznych do monitoringu miejsc pozbawienia wolności, przygotowywanie ekspertyz i analiz związanych z zapobieganiem nieludzkiemu traktowaniu osób przebywających w tych miejscach oraz wystąpienia do władz centralnych. Dzięki temu Koalicja ma także możliwość na bieżąco monitorować i oceniać funkcjonowanie KMP, zarówno na gruncie krajowym (monitoring miejsc pozbawienia wolności), jak i międzynarodowym (przekazywanie informacji o wywiązywaniu się z Protokołu Podkomitetowi ds. prewencji ONZ oraz szwajcarskiemu Stowarzyszeniu Zapobiegania Torturom).

Kronika Koalicji znajduje się na stronie: www.ipsir.uw.edu.pl.

Organizacja KMP

Tworzenie i Powoływanie Krajowych Mechanizmów Prewencji. Przewodnik APT
Prowadzenie wizytacji w miejscach pozbawienia wolności na poziomie krajowym: Rekomendacje Europejskiego Komitetu Zapobiegania Torturom w świetle regulacji OPCAT